Kanada‘nın konut sahipliğinde önderlerin iştirakiyle gerçekleşecek G7 Tepesi’ne savaş damga vuracak. Fakat başkanların beklediği tipten bir savaş değil bu.
Zirvenin öncelikli gündem hususları ortasında Rusya’nın Ukrayna‘ya karşı sürdürdüğü savaş ve Donald Trump’ın ABD’nin ticaret ortaklarına karşı başlattığı gümrük vergisi savaşı yer alıyordu.
Ancak Alberta’daki Rocky Dağları’ndaki üç günlük buluşmanın odağı kaçınılmaz halde Orta Doğu olacak.
İsrail’in İran’a saldırma kararı, G7 önderlerinin öbür mevzulara ayıracağı vakti azaltacak ve bu çatışmayı nasıl yöneteceklerine odaklanmalarına neden olacak.
Tıpkı evvelki doruklarda olduğu üzere İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya, Kanada ve Japonya ile birlikte, ABD’yi etkilemeye çalışacak.
Zira İsrail ataklarını açık bir Amerikan onayı olmadan başlatmış olsa da, Başbakan Binyamin Netanyahu üzerinde gerçek baskı kurabilecek tek lider ABD Başkanı Donald Trump.
Liderler, çatışmanın büyümesi halinde ortaya çıkacak global güvenlik ve ekonomik risklerin farkında. Bölge ülkelerinin sürüklenebileceği daha büyük bir savaş ve bunun yol açacağı yüksek petrol fiyatları bu risklerin başında geliyor.
Ancak önderlerin ortak bir tavır oluşturması kolay olmayabilir.
Örneğin, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, itidal ve tansiyonu azaltma daveti yapıyor.
Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba ise İsrail’in hücumlarını “tahammül edilemez” ve “son derece üzücü” olarak niteledi.
Donald Trump ise bu hücumları “mükemmel” kelamlarıyla övdü.
Fikir ayrılıkları
Tüm bu gelişmeler, yeni Kanada Başbakanı Mark Carney’nin dorukla ilgili planlarını altüst etti.
Carney, Kananaskis’teki dağlık bir bölgede yapılacak bu tepeyi G7’nin 50’nci yılını kutlayacağı sakin bir buluşma olarak hayal etmişti. Hedefi Trump’la rastgele bir tartışmadan kaçınmaktı.
Hazırladığı gündemin büyük kısmı güç güvenliği, maden tedarik zincirlerinin korunması, dijital dönüşümün hızlandırılması ve orman yangınlarıyla uğraş üzere tartışma yaratmayacak mevzulardan oluşuyordu.
Trump’ın kuşkuyla yaklaştığı iklim değişikliği üzere başlıklar gündeme pek alınmadı. Hatta Kanada, tepe sonunda ortak bildiri yayımlamayarak muhtemel metin tartışmalarının önüne geçmeye karar verdi.
Onun yerine başkanlar, üzerinde uzlaşabilecekleri kısa ve aksiyona yönelik açıklamalar yapacak. Böylelikle tartışma yaratabilecek sıkıntılar geri planda tutulacak.
O yıl Trump’ın uygulamaya koyduğu ticaret tarifeleri nedeniyle büyük bir kriz yaşanmıştı. Doruktan erken ayrılan Trump, konuta dönerken uçakta devrin Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun basın toplantısını izlemiş, akabinde tepe bildirisinden takviyesini çekmişti. Trudeau’nun konuşmasını “çok dürüst olmayan ve zayıf” olarak nitelemişti.
Bu kere Başbakan Carney, Trump’ın gönlünü güzel tutmak için tahminen de Kananaskis Golf Kulübü’ne bir ziyaret düzenleyebilir.
Gergin bir aile buluşması
Bu ihtiyatlı planların arkasında, bu yıllık tepelerin hâlâ manalı olup olmadığına dair temel bir soru yatıyor. Trump, çok taraflı uzlaşılardan çok ikili pazarlıkları tercih eden bir önder.
Bu tepe, Trump’ın başkanlığa gelişinden bu yana dünya sahnesindeki birinci önemli testi olacak. Öbür altı önder, Trump’ın dikkat çekmek için yeni bir kriz mi çıkaracağını yoksa seçmenlerine daha “devlet adamı” bir profil mi çizeceğini merak ediyor.
Center for Strategic and International Studies’ten Max Bergmann, durumu şöyle özetliyor:
“Artık ‘Bu gergin bir aile buluşması mı?’ sorusunu sormuyoruz. Bu aslında o denli. Asıl soru şu: Bu hâlâ bir aile mi?”
Zirve masasında yeni yüzlerin olması bu açıdan olumlu.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Almanya’dan Şansölye Merz, Japonya’dan Ishiba ve Kanada’dan Carney bu yıl birinci kere dorukta yer alıyor. Daha kıdemli önderler olan Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve İtalya Başbakanı Meloni ise Trump’la yeterli bağlantılar kurmuş durumda.
Zirveye davet edilen öteki başkanlar – Meksika, Hindistan, Avustralya, Güney Afrika, Güney Kore ve Brezilya – tartışma yaratmak niyetinde değil üzere görünüyor.
Trump’a tarifeler konusunda baskı
G7 içindeki derin fikir ayrılıklarının en açık örneği Trump’ın ticaret siyaseti olacak.
G7, 1970’lerde global ekonomik krizlere karşılık bulmak maksadıyla kurulan dünyanın en güçlü sanayi ülkelerinden oluşan bir kulüp. Lakin artık kulüp, üyelerinden biri tarafından uygulanan yıkıcı gümrük tarifeleriyle uğraşıyor.
Diğer önderler Trump’a, Çin’den kaynaklanan uzun vadeli tehditlerle uğraş etmek için dayanak istiyorsa, evvel müttefiklerini cezalandırmaktan vazgeçmesi gerektiğini anlatacak. “Önce Amerika” telaffuzuyla Pekin’e karşı ortak duruş ortasında bir tercih yapılması gerektiğini vurgulayacaklar.
Atlantic Council’den Josh Lipsky’nin bu bahis hakkındaki görüşleri şöyle:
“Eğer Çin, teknoloji, Rusya ve Ukrayna konusunda nasıl iş birliği yapacağımızı konuşuyorsak ve ileri demokrasi ülkeleri ortasında gerçek bir ittifak kurmak istiyorsak; o vakit bu ittifakın üyelerinden biri kalkıp başkalarına ekonomik ziyan verirse bu cins bir ittifaka nasıl sahip olabiliriz?”
Ukrayna üzerinden Rusya’ya baskı
Zirvede en kritik başlıklardan biri de Ukrayna olacak.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Salı günü yapılacak oturumlara katılacak. Hem o hem de öteki başkanlar, Trump’ın Rusya konusundaki yaklaşımını anlamaya çalışacak.
Ukrayna’nın müttefikleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i müzakere masasına oturtmak için daha fazla ekonomik baskı uygulanmasını istiyor.
Bu baskının birinci adımı, Rus petrolünün dünya genelindeki satış fiyatını daha da aşağı çekmek olacak.
Aralık 2022’de Batılı ülkeler, Rus ham petrolünün varil fiyatına 60 dolarlık bir tavan uygulaması getirmişti. Bu fiyat sonu, Batılı limanlara erişim ve sigorta hizmeti almanın şartı haline getirilmişti. Lakin güç fiyatlarındaki genel düşüş, bu siyasetin tesirini azaltmış durumda.
Avrupa Komitesi bu sonun 45 dolara çekilmesini istiyor. Ukrayna ise 30 dolarlık bir hudut öneriyor. Fakat Trump’ın bu husustaki tavrı hâlâ net değil. Kimi yetkililer, ABD’nin takviyesi olmadan da bu adımın atılması gerekebileceğini söylüyor.
İkinci adım ise Rusya’ya yönelik yeni yaptırımlar. Avrupa Komitesi, Rusya’nın güç gelirlerini, bankacılık sistemini ve savunma endüstrisini amaç alan yeni bir yaptırım paketi önerdi.
ABD Senatosu’ndan Lindsay Graham üzere isimler, ucuz Rus petrolü satın alan ülkelere (özellikle Çin ve Hindistan’a) ağır gümrük tarifeleri getirilmesini savunuyor.
Bir vakitler G7, “özgür dünyanın direksiyonundaki komite” olarak görülürdü. Bu hafta, bu komitenin direksiyonda olup olmadığını gösteren bir imtihan olacak.
Kaynak: Haberler.com
